Financieel meerjarenperspectief

Ontwikkelingen
In deze paragraaf staat het financieel meerjarenperspectief 2022-2025 centraal. Dit perspectief komt tot stand tegen de achtergrond van een aantal landelijke- en gemeentelijke ontwikkelingen in het financiële domein die wij hieronder uiteenzetten.

Economische gevolgen coronacrisis
Het Centraal Planbureau schrijft in het Centraal Economisch Plan 2021 dat het economisch herstel in het tweede kwartaal van 2021 geleidelijk op gang komt. Eind 2021 komt de omvang van de economie weer boven het niveau uit van eind 2019. Deze raming gaat uit van de huidige beleidsvoornemens van de regering waarin de steunmaatregelen eind juni aflopen. De consumptie zal sterk toenemen zodra winkels en horeca weer helemaal opengaan en besmettingsangst bij consumenten afneemt doordat meer personen gevaccineerd zijn. De tijdens de coronarecessie sterk toegenomen besparingen maken een sterke consumptiegroei mogelijk. Investeringen reageren positief op de toenemende omzet en gunstiger omzetverwachtingen, ondersteund door lage financieringskosten vanwege de lage rentestanden.

De werkloosheid loopt landelijk op tot 5 procent van de beroepsbevolking rond de jaarwisseling, om vervolgens af te nemen tot 4,5 procent eind 2022. Zoals gebruikelijk komt het economisch herstel pas later, in de loop van 2022, tot uitdrukking in een afname van de werkloosheid. De werkloosheid is voor 2021 en 2022 neerwaarts bijgesteld ten opzichte eerdere ramingen, voornamelijk door de onverwachte verdere daling van de werkloosheid eind 2020. Voor Twente heeft Kennispunt Twente het werkloosheidspercentage voor 2021 geraamd tussen de 4,1 en 4,5 procent. De Twentse werkloosheid blijft daarmee waarschijnlijk voor het derde jaar onder het Nederlandse gemiddelde. Kennispunt Twente raamt een werkloosheidspercentage eind 2021 van 4,6 tot 5,0 procent.

Het verloop van de coronapandemie is ongewis. De vaccinaties geven wel uitzicht op een sterke vermindering van het aantal ziekenhuisopnames. Wel is er onzekerheid over de tijdige levering van vaccins en over de bescherming die zij bieden tegen nieuwe varianten van het coronavirus. Het is onduidelijk hoe voorzichtig consumenten blijven en hoe snel contactbeperkende maatregelen zullen worden versoepeld.

Herijking gemeentefonds
In de raadsbrieven over de decembercirculaire 2020 (RAAD-6448 ) en de maartbrief 2021 (RAAD-6612 ) van het gemeentefonds bent u kort geïnformeerd over het proces van de herijking van het gemeentefonds. Tot medio mei zijn er geen nieuwe ontwikkelingen geweest. We verwachten dat de fondsbeheerders begin juni met een aangepast verdeelvoorstel komen.

Het jaar 2020 is financieel goed afgesloten door incidentele meevallers
Het financiële resultaat in de jaarverantwoording 2020 komt uit op 2,1 miljoen euro voordelig. In de raadsbrief Jaarverantwoording 2020 op hoofdlijnen (RAAD-6502 ) is de raad hierover vroegtijdig geïnformeerd. In de raadsbrief is toen een belangrijke kanttekening gemaakt dat het resultaat positief wordt beïnvloed door incidentele meevallers, zoals de vrijval uit de verliesvoorziening RBT/XL-Businesspark van 1,7 miljoen euro en voordelig resultaat op de grondexploitaties van 1,2 miljoen euro. Zonder deze incidentele meevallers is er sprake van een nadelig structureel rekeningresultaat. Na vaststelling van de concept jaarverantwoording eind maart heeft de accountantscontrole plaatsgevonden. De controle heeft niet geleid tot een bijstelling van het financiële resultaat.

Financieel meerjarenperspectief 2022 t/m 2025
Hieronder presenteren we het financieel meerjarenperspectief 2022 t/m 2025. Dit perspectief wordt in een aantal stappen opgebouwd. De eerste stap en tevens het uitgangspunt is het vastgestelde perspectief uit de programmabegroting 2021 (RAAD-6242 ). De tweede stap is het verwerken van reeds bekende mutaties, zoals de raadbesluiten over het nieuwe Sportpark (RAAD-6559 ), de verkabeling van hoogspanningsleidingen (RAAD-6078 ) en de actualisatie van de nota kapitaalgoederen openbare ruimte (RAAD-6550 ). In de stappen daarna worden de nieuwe ontwikkelingen, investeringen en dekkingsmaatregelen weergegeven. Tot slot bespreken we de onzekerheden die mogelijk op termijn het financiële perspectief beïnvloeden.

Financieel meerjarenperspectief hoofdlijnen
Het vertrekpunt, de programmabegroting 2021, liet een mooi perspectief zien met oplopende saldi tot 1,2 miljoen euro in 2024. In deze perspectiefnota wordt het financieel meerjarenperspectief uit de programmabegroting geactualiseerd. Belangrijke ontwikkelingen in het geactualiseerde perspectief zijn de herijking van het gemeentefonds, de bijgestelde bijdrage aan het RBT/XL Businesspark en de investering voor het bevaarbaar maken van het kanaal Almelo-Nordhorn. Het geactualiseerde perspectief kent in de jaren 2022 en 2024 voordelen van respectievelijk 440.000 euro en 630.000 euro. In 2023 en 2025 is het perspectief in evenwicht.

Het structurele resultaat, waarbij wordt gecorrigeerd voor incidentele baten en lasten, is sluitend voor alle jaren. Het structurele perspectief laat wel een geleidelijke verlaging zien van 2,8 miljoen euro voordeel in 2022 naar een evenwicht in 2025. Een belangrijke verklaring hiervoor zijn de toenemende structurele kapitaallasten voor de openbare ruimte en voor andere investeringen, zoals voor een vernieuwd Sportpark en het bevaarbaar maken van het kanaal Almelo-Nordhorn. De toename van de structurele kapitaallasten zal na 2025 doorzetten.

Voordelige resultaten uit de programmabegroting 2020
Bij de programmabegroting 2021 is voor de laatste keer het financieel meerjarenperspectief gepresenteerd. Dit financieel perspectief liet voor de jaren 2021 tot en met 2024 voordelige resultaten zien, oplopend naar 1,2 miljoen euro voordelig in 2024. Een belangrijke randvoorwaarde is dat de totale bezuinigingsopgave, zoals weergegeven in de paragraaf bedrijfsvoering van de begroting 2021, wordt gerealiseerd.

Bekende ontwikkelingen

Toevoegen jaarschijf 2025
De nieuwe jaarschijf 2025 wordt toegevoegd aan het financieel meerjarenperspectief. Basis voor de jaarschijf 2025 is de jaarschijf 2024 uit de programmabegroting 2021. De stelposten voor nieuw beleid en areaaluitbreiding zijn aan de jaarschijf toegevoegd.Gelet op de nieuwe ontwikkelingen en voorstellen in deze perspectiefnota kunnen de stelposten eenmalig, maar structureel worden verlaagd.

Nieuwbouw Sportpark (Zwembad) (RAAD-6559 )

De raad heeft ingestemd met een krediet van 20,9 miljoen euro voor de realisatie van het sportcomplex Sport Almelo. De jaarlijkse kapitaallasten van 807.000 euro worden grotendeels gedekt uit de vrijval van de exploitatiekosten van het oude zwembad, de stelpost kapitaallasten onderwijshuisvesting, en vrijval van kosten voor groot onderhoud. Het resterende deel van 217.000 euro wordt in deze perspectiefnota verwerkt in het financieel perspectief.

Verkabeling hoogspanningsleidingen (RAAD-6078 )
Voor het ondergrond brengen van de hoogspanningslijn in Almelo heeft de gemeenteraad gekozen voor de variant waarbij de verkabeling om de stad heen zal gaan. Hierdoor zal een meer toekomstbestendige oplossing ontstaan die ook minder (tijdelijke) overlast in de stad veroorzaakt. De verwachte kapitaallasten vanaf 2025 zijn ongeveer 65.000 euro in het eerste jaar, waarna de kapitaalslasten jaarlijks afnemen.

Nota kapitaalgoederen openbare ruimte - actualisatie 2021 t/m 2024 (RAAD-6550 )

In 2019 heeft de raad de Nota kapitaalgoederen openbare ruimte 2019-2022 vastgesteld. Deze nota is onlangs geactualiseerd voor de periode 2021-2024. Het uit de nota voortkomende financiële effect wordt in het kader van deze perspectiefnota verwerkt in het financieel meerjarenperspectief.

Stelposten kapitaallasten Nota kapitaal goederen

Als gevolg van de doorstijgende kapitaallasten van vervangingsinvesteringen nemen de benodigde middelen voor de instandhouding van onze kapitaalgoederen jaarlijks toe met circa 470.000 euro. Op de middellange termijn, beginnend in de periode 2025-2030 maar vooral daarna, zal de vervangingsbehoefte verder toenemen. Dit heeft vooral te maken met de leeftijd van de uitbreidingswijken uit de jaren ‘70 en ‘80 (Schelfhorst en Windmolenbroek), waar bijvoorbeeld veel areaal aan verharding en groen ligt.

De stijgende kapitaallasten zijn een zorgpunt. Een eenvoudige oplossing voor de stijging is er niet. De vervangingsinvesteringen zijn noodzakelijk en door de jaarlijkse stapeling van de kapitaallasten zullen ze meerjarig door blijven stijgen. Wel zal getracht worden de stijging van de kapitaallasten te beheersen en de stijging waar mogelijk af te vlakken. Bij geplande vervangingsinvesteringen wordt kritisch gekeken of een object kan worden afgestoten (bijv. een brug) of in omvang kan worden verminderd (bijv. verharding). Hierbij zal de vraag leidend zijn; wat levert het de stad op. Kan de vereiste functionaliteit en kwaliteit bereikt worden door areaal af te stoten of anders in te richten tegen lagere kosten.

Regio Twente Twenteboard (RAAD-6474 )

Het Algemeen Bestuur Regio Twente heeft besloten om t/m 2024 9,01 euro per inwoner per jaar beschikbaar te stellen voor de werkorganisatie Twente Board Development. In de programmabegroting is 8,50 euro per inwoner per jaar beschikbaar, waarvan 4 euro voor de Regio Deal. Deze 4 euro per inwoner per jaar is tot en met 2022 beschikbaar. Voor de jaren 2023 en 2024 dient het bedrag van 4 euro per inwoner per jaar (totaal jaarlijks 300.000 euro) in het perspectief te worden opgenomen.

Ingroeipad weerstandsvermogen (RAAD-6246 )

Bij de vaststelling van de Kadernota Integraal Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2020-2024 heeft de raad besloten om de ratio weerstandsvermogen te verhogen van 1,0 naar 1,2. Bij de besluitvorming was de verwachting dat daarvoor aanvullend gespaard moest worden. Dat is op basis van de laatste risico-inventarisatie niet nodig. Volgens de laatste inzichten zal in 2022 een ratio weerstandsvermogen van 1,2 worden bereikt.

Bedragen x 1 miljoen euro

Nieuwe ontwikkelingen
Herijking gemeentefonds

Het Rijk heeft de voorlopige uitkomsten van de herijking van het gemeentefonds gepresenteerd, met daarin de voorlopige herverdeeleffecten per gemeente uitgedrukt in een bedrag per inwoner. Deze voorlopige herverdeeleffecten zijn gebaseerd op het onderzoeksjaar 2017. Het totale herverdeeleffect voor Almelo is vooralsnog 240.000 euro per jaar.

In het vervolgproces van de herijking van gemeentefonds zal eerst de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) gevraagd worden om een advies uit te brengen over de keuzes die gemaakt zijn in de nieuwe verdeling. De ROB wordt gevraagd te adviseren of de nieuwe verdeling invulling geeft aan de doelen en de uitgangspunten van het gemeentefonds en of de belangrijkste knelpunten zijn opgelost. Na ontvangst van het advies van de ROB volgt de adviesaanvraag aan de VNG. De invoering van het nieuwe verdeelmodel wordt overgelaten aan een nieuw kabinet en is voorzien per 1 januari 2023.

Personele inzet Stadsontwikkeling
De komende jaren willen wij invulling geven aan de (door)ontwikkeling van de stad. Om positieve trends en eigenschappen verder uit te kunnen bouwen en door te ontwikkelen naar een stad in balans, is extra inspanning nodig rondom het thema stadsontwikkeling. Met een krachtige visie en heldere koers worden stappen gezet gericht op ontwikkeling en groei, waarbij onze ligging, de landschappelijke en ruimtelijke kwaliteiten worden benut. De gemeente Almelo heeft een Omgevingsvisie en een Woonvisie vastgesteld als richtinggevend perspectief voor de leefomgeving. Met deze visies als basis, willen wij in de doorontwikkeling van onze stad een aantal prioriteiten en strategische opgaven verder vorm en inhoud geven. Hierin blijven wij actief de samenwerking zoeken met onze partners uit de stad, de provincie en marktpartijen. Samen met de genoemde partners werken wij verder aan een aantrekkelijke en eigenzinnige stad in balans.

Besparing op ambtelijke organisatie
De gevraagde personele inzet voor Stadsontwikkeling wordt op termijn structureel gedekt door een besparing op de ambtelijke organisatie. Dit betekent in de praktijk een verschuiving van taken en werkzaamheden.

Indexatie vrouwenopvang (centrumgemeente Enschede)
Centrumgemeente Enschede voor Vrouwenopvang gaat voortaan de bijdragen voor indexering jaarlijks factureren aan de Twentse gemeenten. De reden hiervoor is dat de middelen voor de indexatie van het budget Vrouwenopvang niet door de centrumgemeente maar door alle individuele gemeenten jaarlijks wordt ontvangen. Centrumgemeente Enschede stelde deze aanpassing voor zodat in de jaarlijkse subsidie aan de partners een passende indexatie kan worden verstrekt.

Bijdrage RBT/XL Businesspark

Op de exploitatie van het erfpachtbedrijf van het RBT/XL Businesspark wordt een positief resultaat voorzien van jaarlijks 1,1 miljoen euro, geleidelijk oplopend tot 1,5 miljoen euro. Het is daardoor niet langer nodig om de afdracht aan het fonds bovenwijkse voorzieningen en de parkmanagementbijdrage aan de deelnemers te factureren. Vanaf 2022 daalt de jaarlijkse bijdrage van de gemeente Almelo hierdoor met ongeveer 125.000 euro.

Verder ontvangt de gemeente Almelo op basis van de gemeenschappelijke regeling een bijdrage van 6 euro per vierkante meter uitgegeven grond op het XL Businesspark. De verwachte opbrengsten zijn geactualiseerd op basis van de meest recente uitgifteprognose/fasering. In 2022 leidt dit tot een voordeel van 400.000 euro. In de periode 2023-2028 bedraagt het voordeel jaarlijks 50.000 euro. Hier tegenover staat in 2021 een eenmalig nadeel van 290.000 euro, als gevolg van het doorschuiven van een aantal kavelverkopen van 2021 naar 2022.
Het resterende voordelig saldo vanaf 2022 wordt verklaard door een lagere noodzakelijke onderhoudsbijdrage.

Terugkoopverplichting brandweerkazernes
Bij de oprichting van de Veiligheidsregio Twente (VRT) zijn 3 brandweerkazernes overgegaan van de gemeente naar de VRT. Daarbij is afgesproken dat bij leegstand de kazernes weer worden teruggenomen door gemeente tegen dezelfde voorwaarden als bij de overgang. De VRT heeft verzocht om de kazernes Noord en Zuid terug te nemen. De terugname leidt tot nadeel van ongeveer 70.000 euro per jaar vanwege onderhouds- en kapitaallasten.

Beheercentrale verkeersregelinstallaties

De beheercentrale stuurt de verkeersregelinstallaties en het parkeerverwijssysteem aan. Door de afloop van een provinciale subsidie stijgen de jaarlijkse kosten voor Almelo met 32.000 euro per jaar.

Taakstelling energiebesparing

De afgelopen jaren zijn verschillende maatregelen genomen om te besparen op energie. Voorbeelden zijn de omschakeling naar LED in openbare verlichting, het verwijderen van overbodige parkeermeters, het isoleren van panden en het plaatsen van zonnepanelen. Per saldo leiden de maatregelen tot een daling van het energieverbruik met jaarlijks 2 miljoen kilowattuur en een jaarlijkse energiebesparing van 267.000 euro. Daarmee is de jaarlijkse energiebesparing hoger dan de oorspronkelijke taakstelling van 195.000 euro per jaar.

De energiebesparing is echter bij veel maatregelen gedeeltelijk ingezet om de investering te financieren. Gevolg hiervan is dat de bereikte energiebesparing niet volledig is ingezet voor vermindering van de taakstelling. Daar komt bij dat in 2020 een revolverend fonds is ingesteld voor het verduurzamen van vastgoed. Consequentie hiervan is dat energiebesparingen op gemeentelijke gebouwen terug in het fonds worden gestort en niet kunnen worden ingezet om de resterende taakstelling te realiseren. Daarom wordt voorgesteld de resterende taakstelling af te boeken.

Kwalitatieve investeringsagenda
Uitvoering motie groen-blauw

1) Bevaarbaar maken kanaal Almelo-Nordhorn
Het bevaarbaar maken van het Almelo-Nordhornkanaal geeft een enorme boost aan de recreatieve mogelijkheden in de stad. Het verlengt de verblijfsduur van bezoekers en verhoogt het woongenot. Voor de toekomst van de binnenstad is het belangrijk ander vertier te kunnen bieden dan het shoppen. De ontwikkeling draagt daarmee bij aan zowel doelen uit het Programma Binnenstad als het Programma Economie en Participatie.

Op basis van de voorlopige ramingen zijn de jaarlijkse kapitaal- en onderhoudslasten van het bevaarbaar maken van het kanaal Almelo-Nordhorn verwerkt in het voorliggende meerjarenperspectief. Voorwaarde om te kunnen investeren is dat de begrote cofinanciering is toegezegd. Uitgaande van een cofinanciering van ten minste 30% door externe partijen bedraagt de gemeentelijke investering afgerond 8,7 miljoen euro. In het project wordt uitgegaan van een gefaseerde uitvoering in een periode van 10 jaar. De kapitaal- en onderhoudslasten nemen hierdoor in de komende jaren geleidelijk toe. In onderstaande tabel wordt dit inzichtelijk gemaakt.

De raming van de investeringssom en de noodzakelijke onderhoudslasten zijn op dit moment nog globaal en gebaseerd op kengetallen. Op het moment dat de vereiste cofinanciering van 30% is opgehaald en er meer duidelijkheid bestaat over de exacte werkzaamheden zal er een concreet investeringsvoorstel aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Op dat moment zal ook een verdere precisering van de kapitaal- en onderhoudslasten mogelijk zijn.

2) Investeren in groen-blauw in de wijken
Naast het bevaarbaar maken van het Almelo-Nordhorn kanaal (t/m de Schelfhorst) is in diezelfde motie de wens geuit om water en groen een grotere rol te geven in huidige en toekomstige woonmilieus en bedrijfsterreinen zodat deze echt onderscheidend worden vanuit wonen, werken, recreëren en klimaatadaptatie. Met de middelen kunnen in dit kader meerdere projecten worden gerealiseerd. De raad zal uiterlijk eind dit jaar over het plan van aanpak worden geïnformeerd.

Klimaatadaptatie (stimuleringsfonds)
Volgens de Almelose Klimaatadaptatiestrategie willen we werken aan bewustwording en stimuleren/motiveren van inwoners, bedrijven en corporaties om privé-terrein te ontstenen en daken af te koppelen. Dat draagt bij om Almelo klimaatrobuust te maken want circa 70% van de stad is in particulier eigendom. De gemeente kan het niet alleen, we hebben iedereen nodig. Voor de periode 2022 t/m 2030 zal hiervoor jaarlijks 75.000 euro extra beschikbaar worden gesteld.

Verhogen onderhoudsniveau grijs/groen
In 2015 heeft de raad besloten om op basis van de toen beschikbare budgetten het beheer van de openbare ruimte terug te brengen naar een gemiddeld zuinig niveau (scenario ‘zuinig’). Thans leeft de wens om het beheer van de openbare ruimte weer terug te brengen naar een hoger niveau. Die verhoging zal plaatsvinden op basis van een kwalitatieve afweging in samenspraak met de raad. Het opgenomen bedrag van jaarlijks 300.000 euro is het maximale bedrag dat hiervoor vrijgemaakt wordt.

Stadskade
De gemeente Almelo en de HMO werken samen aan de ontwikkeling van het deelgebied Stadskade. De Stadskade dient bij te dragen aan de economische vitaliteit, sociale veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit van de binnenstad. Voor dit gebied is een plan van aanpak uitgewerkt. Aan de hand daarvan wordt naar verwachting eind dit jaar de gewenste invulling gekozen. Dat wordt vertaald in een concreet uitvoeringsplan en daarbij behorende investeringsbedrag. Ten behoeve van de gefaseerde investeringen stellen wij voor vanaf 2024 oplopende bedragen voor kapitaallasten in te boeken.

Huisvesting / gemeentewerf
Het college heeft een voorgenomen besluit genomen (BW-7452) om de huisvesting van de eenheid Uitvoering Fysiek te centraliseren. Onderdeel van dat besluit was onderzoek te doen naar de beste locatie. Dit onderzoek bevindt zich in een afrondende fase. Daarna zal de aan de raad een kredietvoorstel worden voorgelegd.

Overige investeringen
Ontwikkelstrategie XL Businesspark 2 / Kanaalsprongzone
De uitbreiding van het XL Businesspark aan de andere kant van het kanaal is van belang voor de economische groei en langere termijn ontwikkelpotentie van de gemeente Almelo. Daarnaast raakt de ontwikkeling aan de realisatie van de programmadoelen: aantrekkelijk ondernemersklimaat met ruimte voor groei van bedrijven en nieuwe vestigers.

Dekkingsmaatregelen
Gefaseerde verhoging precario- en toeristenbelasting
Het college stelt voor de precario- en toeristenbelasting in de komende jaren stapsgewijs te verhogen. De verhoging vindt in vier stappen plaats: in 2023, 2024 en in 2026, en een laatste verhoging in 2029. Hoewel er sprake is van algemene dekkingsmiddelen is deze fasering globaal afgestemd op de geplande investeringen in het bevaarbaar maken van het Almelo-Nordhornkanaal. Deze investering draagt immers bij aan de toeristische en recreatieve aantrekkelijkheid van onze stad.

In onderstaande tabellen zijn de effecten voor de tarieven en de belastingopbrengsten weergegeven.

Met bovenstaande voorgestelde tariefaanpassing komt het tarief voor de precariobelasting meer in lijn te liggen met de tarieven die in Enschede en Hengelo gehanteerd worden (Hengelo 2021: 57,25 euro; Enschede 2021: 61,20 euro (A-gebied)) 48,36 euro (B-gebied). Het tarief voor de toeristenbelasting wordt stapsgewijs gelijkgetrokken met het tarief in de gemeente Enschede (2021: 1,82 euro per nacht, gemiddeld)

Dit brengt de volgende (meer-)opbrengsten met zich mee:

Structurele vrijval BUIG / Participatiewet
Bij de voorjaarsrapportage en perspectiefnota 2020 werd er, als gevolg van het uitbreken van de coronacrisis, een structureel tekort op de BUIG geprognosticeerd van 3,5 miljoen euro die uit de eigen middelen werd bekostigd. De ontwikkeling van het aantal bijstandscliënten in zowel 2020 als in 2021 alsmede de ontwikkeling van het BUIG-budget in 2021 zijn relatief gunstig ten opzichte van de verwachting destijds. Wij vinden het daarom verantwoord om de komende jaren de bijdrage vanuit de eigen middelen met 500.000 euro te verlagen. Ook constateren wij de laatste jaren een onderschrijding op de middelen voor de uitvoering van de Participatiewet.

Onzekerheden

Sociaal domein
Het onderzoeksbureau AEF heeft op verzoek van het Rijk en de VNG onderzocht of er structureel extra middelen nodig zijn voor de uitvoering van de Jeugdwet en welke maatregelen er genomen kunnen worden om de kosten te verlagen. De uitkomsten van het onderzoek zijn verwoord in het rapport "Stelsel in groei: een onderzoek naar financiële tekorten in de jeugdzorg" van december 2020.

Een van de vragen was of het zogenaamde ‘boeggolfeffect’ op den duur tot lagere kosten leidt. Uit het onderzoek blijkt dat een brede inzet op preventie en vroegsignalering weliswaar kan bijdragen aan meer kwaliteit van leven en aan besparingen in andere wetten, maar niet leidt tot kostenbesparing binnen de Jeugdwet. In plaats van een boeggolf spreekt AEF eerder van verhoging van het waterpeil.
De toename in het jeugdhulpvolume komt echter niet door een stijgende instroom, maar door achterblijvende uitstroom. Dit verklaart voor een deel de stijging in de kosten. Andere verklaringen zijn een stijging van de gemiddelde kosten per cliënt per jaar en een toename van kosten voor wijkteams en voorliggend veld.
Het tekort op jeugdzorg was landelijk 1,6 – 1,8 miljard euro in 2019. Gemeenten hebben wel een aantal mogelijkheden om doelmatigheidswinst te behalen: er kan 190 – 240 miljoen euro bespaard worden. Desondanks blijft er op basis van de huidige uitgangspunten een stevig tekort over van ongeveer 1,5 miljard euro.

Het Rijk is de afgelopen jaren zeer terughoudend geweest met het verhogen van het budget voor de uitvoering van de Jeugdwet, waardoor het afwachten is of het nieuwe kabinet de gemeenten voldoende zullen compenseren. Een andere mogelijkheid die AEF benoemt is de invoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor alle vormen van jeugdhulp, met uitzondering van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Dit zou volgens AEF 0,8 tot 1,2 miljard euro besparen.

De conclusies van AEF zijn herkenbaar voor Almelo. Ook wij zijn geconfronteerd met een sterke autonome groei bij de jeugdzorg. Dit ondanks de uitvoering en gerealiseerde besparingen van de Maatregelenplannen 1 en 2 en recentelijk Maatregelenplan 3. De opgenomen taakstellingen worden ingevuld, maar de autonome groei wordt niet volledig gestopt.
AEF concludeert dat het Rijk de sleutel voor de oplossing in handen heeft. Of extra budget aan gemeenten beschikbaar stellen of de Jeugdwet aanpassen en een inkomensafhankelijke eigen bijdrage invoeren. Deze sterke afhankelijkheid van het Rijk maakt het gepresenteerde perspectief onzeker.

Dividend Cogas
Cogas heeft besloten om de huidige dividendafspraken met de aandeelhouders te herzien, vanwege bijgestelde verwachtingen omtrent de financiële positie. Concreet heeft Cogas aangegeven dat de aanvullende dividenduitkering van 5,1 miljoen euro (voor Almelo 1,1 miljoen euro) op termijn niet langer haalbaar is. Er is een dividend afbouwfonds van ongeveer 25 miljoen euro beschikbaar om de aandeelhouders enige tijd te geven het structureel lagere dividend in de begroting te incorporeren.
De algemene vergadering van aandeelhouders zal in mei 2021 een besluit nemen over het te hanteren afbouwscenario. Het is zeer wel mogelijk dat de meerderheid van aandeelhouders besluit de huidige dividenduitkering nog tot en met 2025 te handhaven. Dit betekent dat vanaf 2026 het verwachte dividend ineens met 1,1 miljoen euro zal dalen. Het alternatief, een geleidelijke afbouw die al in eerdere jaren begint, is ook mogelijk. Met een dergelijk afbouwscenario is nog geen rekening gehouden in het bovenstaande financieel meerjarenperspectief.